Bên cạnh trắc nghiệm MBTI, sinh trắc vân tay,.. cây nghề nghiệp cũng là một công cụ giúp định hướng nghề hiệu quả và được nhiều người trẻ áp dụng. Vậy mô hình này được xây dựng như thế nào, cách thiết lập ra sao và đâu là những lưu ý quan trọng khi áp dụng? Hãy cùng Cao đẳng Bách Khoa tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết dưới đây.
Mục lục
Cây nghề nghiệp là gì?
Cây nghề nghiệp là mô hình do chuyên gia hướng nghiệp Phoenix Ho xây dựng và giới thiệu từ năm 2011. Mô hình này thể hiện mối liên hệ giữa sở thích, cá tính, năng lực, giá trị nghề nghiệp trong việc xác định nghề phù hợp từ đó dự đoán khả năng phát triển sự nghiệp trong tương lai.
Cấu trúc của cây được chia thành ba phần: gốc rễ, thân lá và quả ngọt.
Gốc rễ tượng trưng cho những yếu tố nền tảng như đam mê, năng lực, cá tính và quan điểm giá trị nghề nghiệp. Từ gốc rễ, “thân lá” được hình thành – tức công việc mà bạn lựa chọn. Thành quả sau cùng, hay “quả ngọt” thu về sẽ là những thành tựu bạn đạt được trong quá trình phát triển sự nghiệp.
Cách thiết lập cây nghề nghiệp để tìm ra lĩnh vực phù hợp với bản thân
Để chọn được nghề nghiệp phù hợp, bạn cần xem xét đồng thời nhiều yếu tố. Mô hình cây nghề nghiệp sẽ giúp hệ thống những yếu tố này một cách rõ ràng, hỗ trợ bạn tìm ra con đường phù hợp. Để áp dụng mô hình một cách hiệu quả, bạn có thể thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Tìm ra đam mê, sở thích
Khi chọn nghề gắn liền với sở thích, bạn sẽ luôn cảm thấy hứng thú và chủ động trong công việc. Điều này không chỉ giúp bạn duy trì động lực lâu dài mà còn tạo cơ hội phát huy tối đa khả năng giúp bạn phát triển bền vững và đạt được thành công trong sự nghiệp.
Một số câu hỏi giúp bạn tìm ra đam mê, sở thích:
- Bạn cảm thấy hứng thú và tràn đầy năng lượng khi làm những hoạt động nào trong cuộc sống hàng ngày?
- Công việc hoặc hoạt động nào khiến bạn quên mất thời gian vì bạn hoàn toàn đắm chìm vào nó?
- Nếu không phải lo lắng về thu nhập, bạn sẽ muốn thử sức ở lĩnh vực hoặc nghề nghiệp nào?
- Khi nhìn thấy người khác làm một công việc cụ thể, bạn có cảm giác muốn thử ngay không, và vì sao?
- Những chủ đề nào bạn luôn muốn tìm hiểu ngay cả khi bạn biết nó khó khăn
Đọc thêm: Câu chuyện chàng trai Nguyễn Trọng Huynh theo học Ngành Kỹ thuật chế biến món ăn
Bước 2: Xác định khả năng, năng lực
Cây nghề nghiệp chỉ ra rằng không nên chỉ chọn nghề theo đam mê mà bạn cần biết năng lực của mình để lựa chọn công việc phù hợp ít áp lực hơn. Điều này sẽ giúp bạn có được sự tự tin nhất định, có cơ hội thăng tiến và thậm chí dần tìm thấy niềm yêu thích trong chính công việc mình đang làm.
Một số câu hỏi giúp bạn xác định khả năng, năng lực:
- Trong các môn học, đâu là thứ bạn luôn đạt kết quả tốt mà không cần quá nhiều nỗ lực?
- Những kỹ năng nào bạn thường được người khác công nhận, khen ngợi hoặc nhờ giúp đỡ?
- Khi gặp thử thách, bạn thường sử dụng thế mạnh nào để giải quyết hiệu quả vấn đề?
- Bạn có thể kiên trì làm tốt công việc gì ngay cả khi gặp khó khăn hoặc không còn nhiều hứng thú ban đầu?
- Trong những trải nghiệm học tập hay làm việc trước đây, nhiệm vụ nào khiến bạn cảm thấy mình làm nhanh hơn và hiệu quả hơn so với người khác?
Bước 3: Khám phá cá tính của bản thân
Cá tính là một yếu tố quan trọng khi xác định lĩnh vực phù hợp dựa trên mô hình cây nghề nghiệp, bởi nó quyết định cách bạn tương tác, học hỏi và phát huy năng lực trong môi trường làm việc. Chính vì vậy hiểu rõ cá tính của bản thân sẽ giúp bạn chọn đúng môi trường làm việc, từ đó phát triển sự nghiệp thuận lợi hơn.
Một số câu hỏi giúp bạn khám phá cá tính của bản thân:
- Bạn thường cảm thấy thoải mái và tự tin hơn khi làm việc một mình hay khi làm việc cùng nhóm?
- Trong giao tiếp, bạn thích chủ động bắt chuyện với người khác hay chờ họ bắt chuyện với mình?
- Bạn thường đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc, trực giác hay dựa trên lý trí, phân tích?
- Khi gặp vấn đề, bạn có xu hướng tìm giải pháp sáng tạo mới mẻ hay đi theo những phương pháp đã có sẵn?
- Bạn thích công việc cần nhiều sự tương tác, di chuyển hay công việc thiên về nghiên cứu, phân tích chuyên sâu?
Bước 4: Xác định giá trị nghề nghiệp
Mỗi người đều có những giá trị ưu tiên khác nhau vì vậy xác định rõ giá trị bạn muốn hướng tới sẽ giúp bạn biết đâu là điều quan trọng nhất khi lựa chọn công việc. Khi hiểu rõ giá trị nghề nghiệp – yếu tố quan trọng trong cây nghề nghiệp, bạn sẽ đưa ra được quyết định phù hợp với định hướng của bản thân.
Một số câu hỏi giúp bạn xác định giá trị nghề nghiệp:
- Khi nghĩ về công việc lý tưởng, bạn đặt ưu tiên cao nhất vào điều gì: thu nhập, sự ổn định hay cơ hội phát triển?
- Bạn mong muốn công việc mang lại nhiều lợi ích cá nhân hay cơ hội đóng góp cho cộng đồng?
- Với bạn, điều gì quan trọng hơn: cân bằng giữa công việc và cuộc sống hay đạt được những thành tựu lớn trong sự nghiệp?
- Bạn có sẵn sàng chấp nhận rủi ro để thử thách bản thân ở lĩnh vực mới, hay bạn coi trọng sự an toàn và ổn định lâu dài?
- Môi trường làm việc lý tưởng với bạn là nơi cạnh tranh để vươn lên nhanh chóng, hay là nơi hợp tác, gắn kết và cùng phát triển?
Lời khuyên khi áp dụng cây nghề nghiệp để chọn nghề
Mô hình lựa chọn nghề theo cây chỉ thực sự phát huy giá trị khi bạn biết cách áp dụng đúng. Dưới đây là ba lưu ý quan trọng giúp bạn áp dụng hiệu quả lý thuyết này trong quá trình chọn nghề:
Trả lời trung thực các câu hỏi về bản thân
Điều quan trọng nhất khi định hướng nghề nghiệp là bạn cần trung thực với chính mình. Bạn cần hiểu rõ năng lực của bản thân, biết được mình muốn một công việc và một môi trường làm việc như thế nào. Chỉ khi thẳng thắn nhìn nhận, bạn mới thấy rõ con đường phù hợp nhất để lựa chọn.
Kết hợp với trắc nghiệm nghề nghiệp để tìm ra nghề phù hợp
Cây nghề nghiệp chỉ là công cụ định hướng nghề nghiệp nên mô hình sẽ không quyết định 100% nghề nghiệp bạn sẽ lựa chọn. Để có cái nhìn toàn diện hơn bạn có thể kết hợp thêm với các công cụ khác như trắc nghiệm Holland, MBTI hoặc DISC để khách quan khi chọn nghề.
Xem cây nghề nghiệp như công cụ định hướng thay vì lựa chọn cứng nhắc
Kết quả từ mô hình không phải là đáp án duy nhất quyết định tương lai của bạn. Hãy coi nó như một bản đồ định hướng bởi vì chính bạn với sở thích, năng lực, cá tính, quan điểm cũng sẽ thay đổi theo những trải nghiệm mới. Tư duy linh hoạt sẽ giúp bạn không bị giới hạn và nắm bắt tốt hơn những cơ hội mới trên hành trình phát triển sự nghiệp sau này.
Bài viết trên đã giới thiệu về cây nghề nghiệp, các bước xác định và một số lời khuyên khi áp dụng mô hình này để chọn nghề. Với mong muốn đồng hành cùng sinh viên trên hành trình chọn nghề, Trường Cao đẳng Bách Khoa luôn sẵn sàng hỗ trợ sinh viên khám phá năng lực tiềm ẩn để lựa chọn ngành học phù hợp. Nếu bạn đang quan tâm đến các ngành học tiềm năng, đừng bỏ lỡ thông tin tuyển sinh của trường tại đây.
TIKTOK 